Hallo, en welkom op mijn blog over IODP expeditie 383! Hier zal ik iedere week – als de satellietverbinding het doet – schrijven over mijn avonturen aan boord van het onderzoeksschip de JOIDES Resolution.

Ik ben Anieke Brombacher, en ik ben een wetenschapper op het National Oceanography Centre in Southampton, Engeland. Voor mijn werk onderzoek ik klimaatverandering in het verleden. Dit een belangrijk onderwerp gezien de huidige ontwikkelingen in ons klimaat: hoe meer we weten over hoe onze planeet vroeger reageerde op bijvoorbeeld veranderende temperaturen en CO₂ waarden, hoe beter we een beeld kunnen schetsen over wat ons in de toekomst te wachten staat.

Deze zomer vaar ik mee op een internationale expeditie om de oceaanstromingen rond Antarctica te bestuderen. Alle oceanen zijn met elkaar verbonden door sterke zeestromen die een grote invloed hebben op het klimaat wereldwijd. Zo zorgt de Golfstroom er bijvoorbeeld voor dat we in Nederland warme zomers en zachte winters hebben, terwijl New York, dat op dezelfde breedtegraad ligt als Madrid, koude winters met veel sneeuw heeft. Deze zeestromen zijn er niet altijd zo geweest: zowel het klimaat als de oceanen zijn de afgelopen miljoenen jaren veranderd, met grote gevolgen voor plaatselijke ecosystemen. Tijdens onze expeditie gaan we onderzoeken hoe de zeestromen rond Antarctica in de afgelopen miljoenen jaren veranderd zijn, en welk effect dit had op de Zuidpool en de rest van de wereld.

Maar hoe onderzoek je oceanen van miljoenen jaren geleden? Aan het water zelf kunnen we niet zien hoe het er vroeger er uitzag, want het verandert iedere dag. En toch is het mogelijk. Niet door de zee zelf, maar door wat zich afspeelt op de bodem van de zee. Alles wat in zee leeft komt uiteindelijk op de bodem terecht: dood plankton, vissenpoep, stof van de continenten, alles dwarrelt neer op de zeebodem en vormt zo een dikke laag sediment. Dit is een ongelooflijk langzaam proces: ieder jaar komt er maar een paar millimeter bij. Maar miljoenen jaren later is er een pakket van honderden meters dik ontstaan, en in dit pakket ligt alle informatie van de vroegere oceanen opgeslagen: welke dieren wanneer leefden, hoeveel voedsel er was, en zelfs hoe warm het water was. De zeebodem is het geschiedenisboek van de oceaan.

Om dit geschiedenisboek te kunnen lezen moeten we wel eerst het sediment opgraven, en daar is speciaal en heel kostbaar gereedschap voor nodig. Eén wetenschapper of zelfs één universiteit zou dit nooit in zijn eentje kunnen betalen. Daarom is vijftig jaar geleden een grote internationale vereniging opgericht waar universiteiten uit 23 landen bij aangesloten zijn. Deze vereniging, de International Ocean Discovery Program (IODP) heeft twee schepen die dienstdoen als drijvende boorplatformen, en overal ter wereld ingezet kunnen worden om de zeebodem te bestuderen.

Deze zomer neem ik deel aan Expeditie 383. We vertrekken eind mei vanaf Punta Arenas, in het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika, voor twee maanden naar het Pacifische gedeelte van de Antarctische Oceaan. In deze koude, stormachtige en verlaten wateren ligt een onderzeese bergketen waar sediment van de afgelopen zes miljoen jaar bewaard is gebleven. Dit sediment kan ons meer vertellen over de vroegere zeestromen rond Antarctica: hoe koud (of warm!) het water was, hoeveel ijs er was, en vooral hoe de oceaan het klimaat van de Zuidpool heeft beïnvloed. Door deze expeditie hopen we meer te leren over het vroegere klimaat van Antarctica, en hoe de oceanen en het klimaat met elkaar verbonden zijn.